Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ - Η ΛΕΥΚΑΔΑ
Η Λευκάδα είναι το τέταρτο σε έκταση ελληνικό νησί του Ιονίου πελάγους και των Επτανήσων. Βρίσκεται νότια της Κέρκυρας και πλησίον των ακτών της Αιτωλοακαρνανίας και στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ήταν χερσόνησος αυτής. Έχει σχήμα ελλειψοειδές. Κυριότερες πηγές πλούτου ο τουρισμός, η ελαιουργία, αμπελουργία και η αλιεία. Από τις ανασκαφές που έκανε ο Δαίρπφελντ υποστηρίζει ότι το νήσι αυτό είναι η Ιθάκη του Οδυσσέα.
Σήμερα αποτελεί ομώνυμο νομό με πρωτεύουσα την πόλη της Λευκάδας. Κοντά στο νησί βρίσκονται οι μικρές νησίδες Μεγανήσι, Σπάρτη, Σκορπιός, Αρκούδι, Άτοκος, Καστός, Κάλαμος κ.ά. Παλαιότερα ονομαζόταν Άγια Μαύρα (Σάντα Μάουρα) από τον ναό της Αγίας Μαύρας που είχαν οικοδομήσει οι Φράγκοι κατά τον 13ο αιώνα στο ομώνυμο επιθαλάσσιο φρούριο.
Η Λευκάδα διαθέτει πολλές γραφικές παραλίες απαράμιλης ομορφιάς που χαρακτηρίζονται απο τα γαλαζοπράσινα νερά τους τα οποία τις κατατάσουν στις ομορφότερες της χώρας αλλά και ολόκληρης της Μεσογείου. Η διάσημη παραλία της Πόρτο Κατσίκι έχει κατά καιρούς ψηφιστεί απο διεθνή τουριστικά περιοδικά ως η ομορφότερη παραλία της Μεσογείου.
Γεωγραφία
Η Λευκάδα είναι νησί του Ιονίου πελάγους και ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Επτανήσων. Βρίσκεται ανάμεσα στην Κέρκυρα και την Κεφαλονιά. Βρίσκεται πολύ κοντά στις ακτές της δυτικής ηπειρωτικής Ελλάδας. Μια πολύ στενή λωρίδα θάλασσας τη χωρίζει από την Ακαρνανία και μια πλωτή κινητή γέφυρα, μήκους 50 μέτρων, τη συνδέει μαζί της.
Η Λευκάδα, με έκταση 302,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Επτανήσων και έχει πληθυσμό 23.000 κατοίκους. Μαζί με τα νησάκια, Μεγανήσι, Κάλαμο, Καστό, Σκορπιό, Σκορπίδι, Μαδουρή, Σπάρτη, Θηλειά, Κυθρό κι άλλα μικρότερα γύρω από αυτά, συναποτελεί διοικητικά τον Νομό της Λευκάδας, πού έχει ως πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη και χωρίζεται σε 6 Δήμους (Λευκάδας, Ελλομένου, Απολλωνίων, Καρυάς, Σφακιωτών και Μεγανησίου) και 2 κοινότητες (Καλάμου και Καστού).
Το έδαφος της Λευκάδας είναι κατά το 70% ορεινό. Έχει ψηλά βουνά με ψηλότερη κορυφή στο κέντρο τα Σταυρωτά (1.182 μ.). Ακολουθούν η Ελάτη (1.126 μ.), ο Αη Λιας (1.014 μ.) και το Μέγα Όρος (1.012 μ.). Στη δυτική πλευρά της που είναι απόκρημνη, βρίσκονται πολλές εκτεταμένες παραλίες με άμμο. Διαθέτει, επίσης στενά οροπέδια, εύφορες κοιλάδες και φαράγγια με πλούσια βλάστηση, ενώ έχει αξιόλογη χλωρίδα που περιλαμβάνει ελιές, κυπαρίσσια, ποικιλία πεύκων, μια ειδική ποικιλία δρυός, αρωματικά βότανα και σπάνια λουλούδια.
Το νησί έχει αρκετές πηγές, όπως οι ονομαστές πηγές της Κερασιάς στο Σύβρο, χείμαρρους που κάποτε είναι ορμητικοί και σχηματίζουν μικρούς καταρράκτες, όπως ο Δημοσάρης στην περιοχή του Νυδριού και εντυπωσιακά φαράγγια σαν αυτά της Μέλισσας στους Σφακιώτες και των Χαραδιάτικων.
Οι δύο λιμνοθάλασσες, στο βόρειο τμήμα του νησιού, αποτελούν σημαντικούς υγροβιότοπους για πολλά είδη πτηνών.
Πλούσιος είναι ο θαλάσσιος διαμελισμός της Λευκάδας. Αποτελείται από εντυπωσιακές ακτές, χερσονήσους, ακρωτήρια - με ξεχωριστό το ακρωτήριο Λευκάτα - όρμους που αποτελούν εξαιρετικά φυσικά λιμάνια όπως του Βλυχού, των Συβότων, της Ρούδας στα ανατολικά της Λευκάδας και της Βασιλικής στη νότια πλευρά. Πολλοί διαδοχικοί όρμοι υπάρχουν και στο Μεγανήσι, που δημιουργούν μικρά εντυπωσιακά φιόρδ.
Το φυσικό περιβάλλον
Σημαντικότερες φυσικές ομορφιές που μπορεί ο επισκέπτης να συναντήσει στο ταξίδι της γνωριμίας του με τη Λευκάδα είναι:
Η Γύρα: στενή λωρίδα λευκής αμμουδιάς μήκους 7 χλμ., που αγκαλιάζει τη λιμνοθάλασσα στο βόρειο σημείο του νησιού, κάνοντας το τοπίο μοναδικό. Ξεκινά πίσω σχεδόν από το κάστρο της Αγίας Μαύρας δημιουργώντας την Αμμόγλωσσα και φτάνει έως την άλλη άκρη, πέρα από την πόλη.
Η Λιμνοθάλασσα στην πόλη της Λευκάδας και η Λιμνοθάλασσα των Στενών αποτελούν τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Έχουν ενταχθεί στο δίκτυο ΝΑTURA 2000 ως προστατευόμ
ενες περιοχές με ιδιαίτερη οικολογική σημασία. Η περιοχή της Λιμνοθάλασσας στην πόλη της Λευκάδας παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον ως μεταναστευτικός σταθμός πουλιών, χαρακτηρισμένος από τη συνθήκη RAMSAR ως υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας. Εκεί συναντά κανείς πολλά και σπάνια είδη πουλιών όπως κύκνους ερωδιούς, καλημάνες, διάφορα είδη γλάρων, παπιών και χηνών. Μέσα στη λιμνοθάλασσα υπάρχει το ιβάρι, ιχθυοκαλλιέργειες με ειδικές, παραδοσιακές καλαμωτές, όπου τα ψάρια ζουν και μεγαλώνουν σε φυσικές συνθήκες.
O ελαιώνας: Στα βόρεια της πόλης της Λευκάδας απλώνεται ο ελαιώνας, με υπεραιωνόβιες ελιές. Όταν πρωτοήρθαν οι Τούρκοι στο νησί υπήρχαν ήδη γύρω στα 8500 ελαιόδεντρα, τόσο στον κάμπο της Λευκάδας, όσο και στα χωριά Απόλπαινα, Φρύνι και Άγιο Νικήτα. Οι Ενετοί που επέστρεψαν το 1684 έκαναν υποχρεωτική τη φύτευση ελαιοδέντρων. Έτσι οι Ενετοί θέλησαν να αντισταθμίσουν τη ζημιά που προκάλεσαν στους κατοίκους καταστρέφοντας τη ναυτιλία και το εμπόριο, μεταφέροντας την πόλη μακριά από το κάστρο κι επιβάλλοντας βαριά φορολογία. Κι ακόμα, αντικαθιστώντας τα σιτηρά, που μέχρι τότε σπέρνονταν στον κάμπο με τις ελιές, κρατούσαν τους κατοίκους σε μειονεκτική θέση για να τους ελέγχουν προμηθεύοντας τους οι ίδιοι το σιτάρι.
Τα Πευκούλια: Μετά το χωριό Τσουκαλάδες και στο δρόμο προς τον Άγιο Νικήτα οι ελιές 
αντικαθίστανται από ένα δάσος με πεύκα. Είναι τα λεγόμενα Πευκούλια που καλύπτουν όλη την περιοχή αυτή και φτάνουν έως τη θάλασσα, καταλήγοντας σε μια μεγάλη αμμώδη που ονομάζεται κι αυτή Πευκούλια.
Οι Αλυκές: Από την άλλη πλευρά, προς τα ανατολικά, εξώ από την πόλη της Λευκάδας υπάρχουν οι αλυκές της πόλης. Έχουν πάψει να λειτουργούν από το 1947, αλλά μαζί με τις Αλυκές Αλέξανδρου που βρίσκονται κοντά στον όρμο και το λιμάνι Δρέπανο, αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του τόπου, που πρέπει να διαφυλαχθεί. Οι πρώτες αλυκές κατασκευάστηκαν από Φράγκους, του Τόκκους, στις αρχές του 15ου αιώνα και είχαν έκταση 500 στρέμματα. Αποτελούνταν από 26 αλοπήγια ή τηγάνια. Επί Ενετών οι αλυκές αυτές τροφοδοτούσαν με αλάτι την πιάτσα της Βενετίας και από εκεί όλες τις αγορές της βόρειας Ιταλίας και της Κεντρικής Ευρώπης. Οι δεύτερες αλυκές δημιουργήθηκαν από τους Ενετούς του Μοροζίνι το 1684 σε έκταση 50 στρεμμάτων με 34 τηγάνια. Οι αλυκές της Λευκάδας έδιναν μεγάλες ποσότητες και καλή ποιότητα αλατιού. Προφυλαγμένες από το κύμα, ήταν ανοιχτές περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια και ξηρό καλοκαίρι. Το θαλασσινό νερό εξατμιζόταν γρήγορα και άφηνε το αλάτι στον πυθμένα του τηγανιού, έμενε λίγες μέρες και μετά μεταφερόταν στους ώμους και στα κεφάλια εργατών και εργατριών στο μεγάλο κεντρικό σωρό για επεξεργασία και συλλογή στα τέλη Αυγούστου. Ήταν σκληρή κι επικίνδυνη δουλειά για τις εργάτριες που κουβαλούσαν ξυπόλητες πάνω τους 25 με 30 κιλά.
Το Δάσος των Σκάρων: ένα σημαντικό μνημείο της φύσης στην περιοχή αυτή είναι το δάσος των Σκάρων. Αυτό το δάσος διαθέτει σπάνια χλωρίδα με ένα δυσεύρετο είδος δρυός. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αναφέρουν ότι το δάσος αυτό ήταν ιδιοκτησία του Τούρκου Αχμέτ Αγά, επί τουρκοκρατίας, ο οποίος το πούλησε αντί ενός ευτελούς ποσού στους ιερείς της Μονής Αγίου Γεωργίου στους Σκάρους.
Κλίμα Λευκάδας
Η Λευκάδα έχει τυπικό μεσογειακό κλίμα, που χαρακτηρίζεται από ζεστό και ηλιόλουστο καιρό το καλοκαίρι και ήπιο χειμώνα με υψηλές βροχοπτώσεις.
Το κλίμα της Λευκάδας διαφέρει από αυτό των υπολοίπων Επτανήσων λόγω των ζεστών ισχυρών ανέμων που πνέουν στο νησί. Γι' αυτό, η Λευκάδα είναι διάσημη μεταξύ όσων αγαπούν την ιστιοσανίδα και το kite surfing, τους οποίους προσελκύουν οι ιδανικές καιρικές συνθήκες.
Η Λευκάδα έχει αυξημένη υγρασία ακόμα και το καλοκαίρι, καθώς ως νησί, περιβάλλεται από θάλασσα.
Οικονομία
Εκλεκτό κι άφθονο είναι το κρασί της, με μέση ετήσια παραγωγή 3.000 τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων είναι αγροτικό. Αναπτυγμένη όμως παρουσιάζεται κι η κτηνοτροφία καθώς κι η αλιεία κι η ιχθυοτροφία. Ιχθυοτροφεία στη Λευκάδα υπάρχουν κυρίως στην περιοχή της διώρυγας του Αλεξάνδρου. Στη Λευκάδα επίσης υπάρχουν 2 αλυκές, η μια στην παραλία και η άλλη σε απόσταση 5 χιλ. από αυτήν.
Αξιοθεατα
Κάστρο της Αγίας Μαύρας
Τοποθεσία: Βρίσκεται στην είσοδο της πόλης
Όταν ο G. Orsini παντρεύτηκε την κόρη του Δεσπότη της Ηπείρου στην εξουσία του οποίου ανήκε το νησί της Λευκάδας, το πήρε ολόκληρο για προίκα! Για να προστατέψει, λοιπόν, την προίκα του από τους πειρατές, έχτισε το Κάστρο της Αγίας Μαύρας που βρίσκεται στο σημερινό ομώνυμο δήμο.
Το νησί πέρασε έκτοτε από πολλά χέρια, οθωμανικά, γαλλικά, ρωσικά, βρετανικά και, τέλος, ελληνικά. Το 1864, όταν η Λευκάδα, μαζί με τα υπόλοιπα Επτάνησα, εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος, σε μια συμβολική κίνηση που αναδείκνυε την ειρήνη, αφαιρέθηκαν τα κανόνια του κάστρου. Το 1891 κατασκευάστηκε εδώ φάρος ενώ το 1922 το κάστρο φιλοξένησε πρόσφυγες που κατέφυγαν εδώ από τη Μικρά Ασία . Σήμερα φιλοξενεί το μεγάλο πολιτιστικό γεγονός της Λευκάδας, ‘Γιορτές Λόγου και Τέχνης’ που πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο στο νησί με αξιόλογες συμμετοχές.
Τοπικά Προϊόντα
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής
κληρονομιάς της Λευκάδας είναι και η πατροπαράδοτη κουζίνα και τα παραδοσιακά της προϊόντα.
Μέλι από το θυμάρι που φυτρώνει στο Δράγανο και Αθάνι, παστέλια και μαντολάτα, σουμάδα (αναψυκτικό από πικραμύγδαλο), λικέρ όπως το ροζολί, η μέντα, το τριαντάφυλλο, παραδοσιακή λαδόπιτα, λαδοκούλουρα, λάδι από τις υπεραιωνόβιες ελιές, φακές από την Εγκλουβή, σαλάμι αέρος και λουκάνικα, αβγοτάραχο από το ιβάρι της λιμνοθάλασσας, λευκό και κόκκινο κρασί είναι προϊόντα της λευκαδίτικης γης που αξίζει να δοκιμάσει κανείς.
Ειδικά το κρασί που παράγεται από τη σπάνια ποικιλία «Βερτζαμί» ή barzamino, (που προφανώς έφεραν μαζί τους οι Βενετσάνοι το 1684), καλλιεργείται στους Δήμους Σφακιωτών, Καρυάς, Απολλωνίων και Ελλομένου σε υψόμετρα από 200 μ. έως 700 μ. και θεωρείται από τις καλύτερες ποικιλίες που βγάζει η χώρα μας Άλλες ποικιλίες λευκαδίτικου κρασιού είναι το γιοματάρι, μαύρο γλυκό, το κεροπάτι, το λευκό και το λάγκερο, απαλό και ελαφρύ κρασί. Από τα αρχαία χρόνια η αμπελοκαλλιέργεια αποτελούσε μια από τις πιο προσφιλείς και προσοδοφόρες αγροτικές εργασίες, κυρίως στα ορεινά και λιγότερο στα πεδινά του νησιού. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονταν στο λευκαδίτικο κρασί, όπως ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23-79 μ.Χ.) και ο Αθήναιος (160-250 μ.Χ.) στο έργο του «Δειπνοσοφισταί».
Στο Νομό δραστηριοποιείται η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λευκάδας που ιδρύθηκε το 1915 με την επωνυμία «ΤΑΟΛ» και προσφέρει προϊόντα αποκλειστικά από τη Λευκάδα, τα οποία διακρίνονται για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, όπως λευκά και κόκκινα κρασιά που παράγονται κύρια από τις ποικιλίες σταφυλιών «Βαρδέα» και «Βερτζαμί» αντίστοιχα, καθώς και έξτρα παρθένο ελαιόλαδο.
Τα ψάρια και γενικότερα τα θαλασσινά προϊόντα είναι επίσης αρίστης ποιότητας προερχόμενα από τους γύρω κόλπους και το Ιόνιο Πέλαγος, τις περισσότερες φορές με παραδοσιακούς τρόπους αλιείας.
Αυτό όμως που μαγεύει τον επισκέπτη είναι τα τοπικά χειροτεχνήματα, υφαντά, και τα φημισμένα λευκαδίτικα κεντήματα απαράμιλλης ομορφιάς.
Περίφημα είναι τα κεντήματα της Καρυάς, με μια ιδιαίτερη τεχνική κεντήματος που δεν απαντάται σε καμιά άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Το κέντημα της Καρυάς, η γνωστή «Καρσάνικη βελονιά» είναι μία τεχνική κεντήματος εντελώς διαφορετική από κάθε άλλη βελονιά στον ελλαδικό χώρο και πέραν αυτού. Αποτελεί σύλληψη και δημιουργία των γυναικών της Καρυάς όπου πήρε και το όνομά της.
Επίσης και το πλέξιμο δαντέλας συνήθως λευκής σε διάφορα μεγέθη, ακόμη και για κουβέρτες με σχέδια που έχουν τις ρίζες τους στη βυζαντινή εποχή ακόμα.
Σημαντικά πρόσωπα
(σε χρονολογική σειρά)
- Ιωάννης Ζαμπέλιος, δικαστικός, συγγραφέας (1787 - 1856)
- Γεώργιος Τερτσέτης, νομικός, ποιητής (1800 - 1880)
- Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ιστορικός (1815 - 1881)
- Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ποιητής (1824 - 1879)
- Λευκάδιος Χερν, ποιητής και συγγραφέας (1850 - 1904), εθνικός ποιητής της Ιαπωνίας
- Δημήτριος Γολέμης, αθλητής (1877 - ;), χάλκινος Ολυμπιονίκης το 1896, στα 800 μ.
- Άγγελος Σικελιανός, ποιητής (1884 - 1951)
- Τζαβαλάς Καρούσος, ηθοποιός (1904 - 1969)
- Γεράσιμος Γρηγόρης, λογοτέχνης (1907 - 1985)
- Νίκος Σβορώνος, ιστορικός (1910 ή 1911) - 1989
- Θεόδωρος Στάμος, ζωγράφος, πρωτοπόρος του αφηρημένου εξπρεσσιονισμού (1922 - 1997)
- Πανταζής Κοντομίχης, φιλόλογος, συγγραφέας, λαογράφος (1924)
- Δέσποινα Θεμελή-Κατηφόρη, ιστορικός (1931 - 1988)
- Αριστόξενος Σκιαδάς, καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών (1932 - 1994)
- Απόστολος Κακλαμάνης, πολιτικός (1936)
- Ηλίας Λογοθέτης, ηθοποιός (1938)
- Αγνή Μπάλτσα, τραγουδίστρια της όπερας (1944)
- Γιάννης Κονιδάρης, εκδότης (1947 - 2007)
- Δημήτριος Παξινός, δικηγόρος, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (1949)
- Γιάννης Σολδάτος, συγγραφέας, σκηνοθέτης, εκδότης (1952)
- Έλλη Στάη, δημοσιογράφος (1954)
- Μαρία Βαμβακινού, πολιτικός (1959), μέλος της βουλής των αντιπροσώπων στην Αυστραλία από το 2001.
- Ευαγγελία Αραβανή, μοντέλο (1986), Σταρ Ελλάς 2005
Ιστορία
Η Λευκάδα χρωστά το όνομά της στα λευκά βράχια που χαρακτηρίζουν το νότιο τμήμα του νησιού, το ακρωτήρι του Λευκάτα. Πρώτα ονομάστηκε Λευκάδα η πόλη και στη συνέχεια, ολόκληρο το νησί.
Κατά τη μυθολογία, η ποιήτρια Σαπφώ έπεσε από αυτά τα λευκά βράχια γιατί δεν άντεχε το μαρτύριο του έρωτά της για τον Φάωνα.
Οι Κορίνθιοι έκαναν αποικία στο νησί τον 7ο αιώνα π.Χ. κι έχτισαν τη νέα πόλη της Λευκάδας, και το 650 π.Χ. άρχισαν την κατασκευή της διώρυγας που χωρίζει τη Λευκάδα από την ηπειρωτική χώρα, μετατρέποντάς την σε νησί. Εκείνη την περίοδο το νησί αποτελούταν από αυτόνομες, ακμάζουσες πόλεις.
Η Λευκάδα έπαιξε ρόλο στους Περσικούς Πολέμους και συμμετείχε σε μάχες με άλλες ελληνικές πόλεις. Το νησί έστειλε τρία πλοία να βοηθήσουν στην Ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. όπως και 800 άντρες στην Μάχη των Πλαταιών.
Η Λευκάδα συμμετείχε και στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.) βοηθώντας τη μητέρα-πόλη Κόρινθο, που πολεμούσε με τους Σπαρτιάτες.
Το 343 π.Χ., το νησί συμμάχησε με τους Αθηναίους ενάντια των Μακεδόνων (βασιλιάς των οποίων ήταν ο Φίλιππος ο Β�), αλλά η Αθήνα ηττήθηκε και η Λευκάδα έπεσε στα χέρια των Μακεδόνων. Απέκτησε την ανεξαρτησία της το 312 π.Χ.
Τον 3ο αιώνα π.Χ., το νησί της Λευκάδας έγινε μέλος του Κοινού των Ακαρνανών, με μια περιοχή της ηπειρωτικής χώρας.
Το 230 π.Χ., συμμάχησε με τους Μακεδόνες για να απωθήσει τις ρωμαϊκές επιθέσεις αλλά οι Ρωμαίοι επεκράτησαν και το 198 π.Χ., το νησί βρέθηκε υπό ρωμαϊκή κυριαρχία κι έγινε τμήμα της ρωμαϊκές επαρχίας Νικόπολη.
Η Λευκάδα έγινε τμήμα της επαρχίας της Αχαΐας κατά τη βυζαντινή περίοδο και υπέφερε από πειρατικές επιθέσεις λόγω της στρατηγικής της θέσης.
Τον 6ο αιώνα, η Λευκάδα περιελήφθη στο Θέμα της Κεφαλονιάς και έγινε, μετά από λεηλασίες από τους Σταυροφόρους, τμήμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Όταν οι Φράγκοι κατέκτησαν την Κωνσταντινούπολη το 1204, η Λευκάδα βρέθηκε υπό την κυριαρχία τους αλλά στη συνέχεια πέρασε στα χέρια των Σικελών το 1294, όταν ο Νικηφόρος ο Α� έδωσε το νησί ως προίκα στην κόρη του, που παντρεύτηκε τον Σικελό Ιωάννη Ορσίνι. Η Λευκάδα διοικούνταν από την οικογένεια Ορσίνι ως το 1331, η οποία κατασκεύασε το φρούριο της Αγίας Μαύρας. Η Λευκάδα πέρασε στην κυριαρχία πολλών δυναστειών ως το 1479, που την κατέκτησαν οι Τούρκοι που παρέμειναν ως το 1684.
Τότε, το νησί πέρασε στα χέρια των Ενετών, υπό τον Μοροζίνι. Εκείνη την περίοδο, η πρωτεύουσα της Λευκάδας μεταφέρθηκε στη σημερινή της τοποθεσία και η οικονομία άνθισε χάρη στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας.
Η ενετική κυριαρχία έληξε το 1797, όταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης και τα στρατεύματά του κατέκτησαν την Βενετία.
Με τη συνθήκη του Καμποφόρμιο, το νησί έγινε τμήμα του γαλλικού κράτους.
Το 1799, ο συμμαχικός στόλος Τούρκων, Ρώσων και Άγγλων νίκησε τους Γάλλους και κατέκτησε τη Λευκάδα. Η Επτάνησος Πολιτεία ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 1800, με σκοπό την ανεξαρτησία, αλλά η απόπειρα απέτυχε το 1807, επειδή το νησί πέρασε πάλι υπό τη γαλλική κυριαρχία. Ακολούθησε μια περίοδος ευημερίας και μεγάλων βελτιώσεων στη γεωργία για το νησί.
Παράλληλα, οι Άγγλοι άρχισαν να κατακτούν τα Νησιά Ιονίου και δοκίμασαν να κατακτήσουν τη Λευκάδα το 1810. Η κατάκτηση επισημοποιήθηκε με την Συνθήκη των Παρισίων, που υπεγράφη το 1815.
Κατά την αγγλική κυριαρχία, η ελληνική έγινε η επίσημη γλώσσα, κατασκευάστηκε νέο οδικό δίκτυο και οργανώθηκε και βελτιώθηκε η υδροδότηση της πόλης. Η αγγλική κυριαρχία δεν κράτησε πολύ αλλά το αγγλικό προτεκτοράτο Ιονίων Νήσων διήρκεσε ως το 1864.
Κατά την αγγλική κυριαρχία και επί προτεκτοράτου, η Λευκάδα και τα υπόλοιπα Επτάνησα βοήθησαν την υπόλοιπη Ελλάδα που ήταν ακόμα υπό τουρκική κατοχή.
Στις 21 Μαΐου 1864 υπεγράφη συνθήκη ένωσης Επτανήσων, μεταξύ των οποίων και η Λευκάδα, με το ανεξάρτητο και νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος.
Μουσεία
Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Λευκάδας
Στην οδό Φανερωμένης, στην πρωτεύουσα της Λευκάδας, το Αρχαιολογικό Μουσείο φιλοξενεί ποικίλα αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού και έπειτα, από τις ανασκαφές του Γερμανού αρχαιολόγου Ντέρπφελντ από τις περιοχές Νυδρί, Καρυώτες, Εύγηρος και λοιπά.
Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού φιλοξενούνται στο Μουσείο της Αθήνας και των Ιωαννίνων, όμως αυτό το μουσείο διαθέτει αντικείμενα που το κάνουν το πλέον ενδιαφέρον της Λευκάδας.
Το Λαογραφικό Μουσείο της Λευκάδας
Κοντά στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στην πρωτεύουσα της Λευκάδας, το Λαογραφικό Μουσείο ιδρύθηκε από τον πολιτιστικό σύλλογο «Ορφέας» και διαθέτει πλούσια συλλογή από παλιές φωτογραφίες, χάρτες, κούκλες, παραδοσιακάκοστούμια, χειροποίητα αντικείμενα, χρηστικά οικιακά αντικείμενα και μακέτες ενός ανεμόμυλου και ενός παραδοσιακού ελαιοτριβείου. Μια αίθουσα του μουσείου αναπαριστά ένα παραδοσιακό λευκαδίτικο δωμάτιο, γεμάτο παλιά καθημερινά αντικείμενα.
Το Μουσείο Φωνογράφων
Στην πρωτεύουσα της Λευκάδας, στο μουσείο εκτίθεται, όπως δηλώνει το όνομα, συλλογή από γραμμόφωνα και διάφορα άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή των νησιωτών όπως κοσμήματα, νομίσματα, κεντήματα, φωτογραφίες και παραδοσιακά μουσικά όργανα.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις
- 12 Δεκεμβρίου γιορτή της φιλαρμονικής εταιρίας.
- Στις 27 Δεκεμβρίου ετήσια συναυλία του Ορφέα.
- Γιορτή της φακής που γίνετε στο χωρίο της Εγκλουβής στον Άγιο-Δονάτο. Η γιορτή διοργανώνεται στην Εγκλουβή με δωρεάν φαγητό.
- 21 Μαΐου, επέτειος της Ένωσης των Επτανήσων. Γίνονται πολιτιστικές, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και έκθεση ζωγραφικής από όλα τα Επτάνησα. Την διοργάνωση της έκθεσης έχει ο σύλλογος του Ορφέα.
- Συνάντηση φιλαρμονικών όπου λαμβάνουν μέρος φιλαρμονικές από διάφορα μέρη της Ελλάδας και γίνετε τον Ιούλιο.
- Τα “Βαλαωρίτεια” που γίνονται στις 20 Ιουλίου στο Νυδρί και την διοργάνωση της εκδήλωσης έχει ο χορευτικός σύλλογος “Οδυσσέας Νυδριού”.
- Γιορτές Λόγου και Τέχνης γίνονται τον Αύγουστο στην πόλη της Λευκάδας, είναι πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Την διοργάνωση έχει το πνευματικό κέντρο του Δήμου Λευκάδας. Οι εκδηλώσεις περιέχουν, θέατρο, συναυλίες, διαλέξεις.
- Διεθνές φεστιβάλ Φολκλόρ γίνετε τον Αύγουστο περιέχει φεστιβάλ με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια από όλο τον κόσμο. Η ημέρα έναρξης είναι πάντα Κυριακή που πραγματοποιείται με παρέλαση στην κεντρική αγορά της Λευκάδας και τις επόμενες μέρες το κάθε συγκρότημα ξεχωριστά πραγματοποιεί παραστάσεις.
- 11 Αύγουστου αναπαράσταση του Λευκαδίτικου γάμου που γίνετε στο χωριό της Καρυάς.
- Λευκαδίτικη αποκριά πραγματοποιείται με παρελάσεις αρμάτων και χορούς με μεταμφιεσμένους.
Παράδοση
Μουσική της Λευκάδας
Στη Λευκάδα υπάρχουν πολλά συγκροτήματα παραδοσιακών χορών, χορωδίες και μαντολινάτες με πανελλήνια, αλλά και διεθνή προβολή. Όμως, οι μουσικές προτιμήσεις των διαφόρων περιοχών του νησιού αντικατοπτρίζουν και την πολιτιστική του ανομοιογένεια.
Στην πόλη της Λευκάδας, οι χορωδίες και μαντολινάτες είναι περισσότερο συνηθισμένες καθώς σ΄ όλη τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, κι ως την ένωση με την Ελλάδα, τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών που σπούδαζαν στην Ιταλία, έφερναν μαζί τους τον πολιτισμό και τις αξίες της Δύσης. Από την άλλη, τα χωριά ακούνε λαϊκά και ρεμπέτικα - αποτέλεσμα της μόνιμης επαφής που είχαν με τη Ρούμελη.
Η Λευκάδα έχει την αρχαιότερη (μετά την Κέρκυρα) Φιλαρμονική της Ελλάδας (1850). Στη Φιλαρμονική λειτουργεί Μουσική Σχολή, Μπάντα, Μπαντίνα και Μουσικά Σύνολα.
Τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς στη Λευκάδα
Oι κουτσούνες
Κουτσούνες λέγονται οι αγριοκρεμμύδες. Θεωρούνται σύμβολα τύχης. Παιδιά -και όχι μόνο- ξερριζώνουν κουτσούνες απ’ τις εξοχές της Χώρας και των χωριών και τις πηγαίνουν στα σπίτια τους ή τις πουλάνε. Στα χωριά τις έβαζαν στο κατώι, πάνω σε μια καπάσα ή ένα βαένι με λάδι ή τις κρεμούσαν σ’ ένα πατωμάτερο. Στη Χώρα τις τοποθετούσαν στην κουζίνα.
Η βασιλόπιτα
Το καθιερωμένο γλύκισμα των ημερών είναι το παραδοσιακό λευκαδίτικο γλυκό, το ταιριαστό σε κάθε περίσταση: η λαδόπιτα ή κουσμερή, που την Πρωτοχρονιά λέγεται «βασιλόπιτα». Oι λαδόπιτες ήταν μελόπιτες (με μέλι), ζαχαρόπιτες (με ζάχαρη) ή πετιμεζόπιτες (με πετιμέζι, δηλ. σιρόπι βρασμένου μούστου). Την έκοβε ο αρχηγός της οικογένειας το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Έκοβε πρώτα ένα κομμάτι για τον Χριστό. Ύστερα της Παναγίας, του Αγ. Βασιλείου και για κάθε μέλος της οικογένειας. Όποιος πετύχει στο κομμάτι του το κρυμμένο φλουρί, θα ‘ναι ο καλότυχος της χρονιάς.
Τα κάλαντα
«Το πρωί της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και έλεγαν τα κάλαντα. Oι νοικοκυρές τους έδιναν, για το καλό, χρήματα, πίτα κ.ά. φιλέματα. Στη χώρα έβγαιναν την παραμονή, μα όχι μόνο παιδιά. Γύριζαν κι οι μεγάλοι. Έτσι, οι ψαράδες των παραλιακών συνοικιών έφκιαναν μια μικρή βάρκα, τη φώτιζαν, τη στόλιζαν όμορφα και κρατώντας την στα χέρια, έψαλαν τα κάλαντα. Μπροστά πήγαινε ο αρχηγός των καλαντάρηδων μ’ ένα πορτοκάλι στα χέρια, που συνήθως το τοποθετούσαν μέσα σε πιατέλο στρωμένο με κεντητό πετσετάκι. Μαζί τους είχαν κι ένα φωνόγραφο «για να τα λέει μελωδικά!» Χτυπούσαν τις πόρτες κι έλεγαν: «Να τα πούμε;» - «Πέστε τα, ψυχούλα μου», ακουόταν η απάντηση από μέσα.
¶γιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία,
Βαστάει πένα και χαρτί, χαρτί και καλαμάρι.
Το καλαμάρι έγραφε και το χαρτί ομίλει:
-Βασίλη μ’, πούθεν έρχεσαι και πούθε κατεβαίνεις;
-Από το σπίτι μ’ έρχομαι και στο σκολειό πηγαίνω.
-Βασίλη, αν ξέρεις γράμματα, πες μας την Αλφα-Βήτα.
Και στο ραβδί του ακούμπησε να πει την Αλφα-Βήτα.
Μα το ραβδί του ήταν ξερό κι εβλάστησε κλωνάρια
και στα κλωνάρια εκάθονταν πουλιά και κελαηδούσαν
και τα εβλόγαε ο Χριστός, Χριστός και Παναγία.
Και του χρόνου νάσαστε όλοι καλά!
Η Διάνα
Η «Διάνα» είναι πρωτοχρονιάτικο έθιμο της Χώρας, μπρανέλικο. Πρόκειται μάλλον για κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, γύρω στις 4 π.μ., έβγαινε η μπάντα της Φιλαρμονικής και γύριζε μέσα στην πόλη παίζοντας το «εωθινό» και τα κάλαντα, μέχρι να ξημερώσει. Τα παλιότερα χρόνια τη «Διάνα» ακολούθαγαν σχεδόν όλοι οι Λευκαδίτες, με πρωταγωνιστές τους ντορατζήδες, που με τις εύθυμες φάρσες τους προκαλούσαν μεγάλο φαρομανητό.
O Παν. Ματαφιάς εικάζει ότι το όνομα της «Διάνας προέρχεται απ’ την ιταλική λέξη diana, που σημαίνει Αυγερινός και εγερτήριο, το χρονικό διάστημα μεταξύ 4 και 8 π.μ., μια και οι ώρες αυτές συμπίπτουν με τις ώρες που τελείται η πρωτοχρονιάτικη Διάνα.
Να σημειωθεί εδώ ότι ενώ η Φιλαρμονική σήμερα βγαίνει αργότερα, διάφορες παρέες, αναβιώνουν τη «Διάνα», προκαλούν στο πέρασμά τους βιβλική καταστροφή, ακόμη και σε περίπτερα κ.ά. καταστήματα του Παζαριού. Νομίζω πάντως ότι ανάμεσα στις καλοστημένες φάρσες και τους βανδαλισμούς υπάρχει μεγάλη διαφορά…
Το αμίλητο νερό
Την ώρα που γινόταν η Διάνα, οι νοικοκυρές έπρεπε να σηκωθούν και να πάρουν απ’ τις διάφορες βρύσες της Χώρας το «αμίλητο νερό». Αυτή που θα το ‘παιρνε, έπρεπε να μην μίλησε καθόλου απ’ τη στιγμή που θα ‘βγαινε απ’ το σπίτι ώσπου να επιστρέψει. Με το νερό αυτό, οι νοικοκυρές γέμιζαν το ανανεωμένο καντήλι στο εικονοστάσι, ράντιζαν τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού, ψιθυρίζοντας ευχές για να τους πάει καλά ο καινούριος χρόνος. Για να τις πειράξουν οι «κονσόλοι», πολλές φορές έσπαγαν τα αγγειά των γυναικών για να τις προκαλέσουν να μιλήσουν. Όσες άντεχαν στον πειρασμό, γύριζαν αμίλητες στο σπίτιο για να πάρουν καινούριο δοχείο.
Μετά την λειτουργία, γίνονται επισκέψεις στα συγγενικά σπίτια ή στους αναδεχτούς και οι νοικοκυραίοι κάνουν την στρούνα (μπουναμά), για το καλό.
Παλιότερα πρόσεχαν πολύ το ποδαρικό, δηλ. ποιος θα μπει πρώτος στο σπίτι τους. Πολλές φορές καλούν παιδιά ή όποιους θεωρούν καλοΐσκιωτους για να τους κάνουν ποδαρικό, με το σχετικό φιλοδώρημα. Εννοείται ότι αποφεύγουν αυτούς που θεωρούν γρουσούζηδες…
Τέλος, χαρακτηριστικό των ημερών είναι το χαρτοπαίγνιο, για το καλό κι αυτό (!!!), που μπορεί να αφορά μικροποσά, μπορεί όμως να πρόκειται και για αρκετά χρήματα…
Τοπική τηλεόραση
Lefkatas Tv
Τοπικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί
Studio lefkatas 90.5
Πηγές Πληροφοριών
www.lefkada.gr
www.wikipedia.org
www.agrotravel.gr
www.live-pedia.gr
www.ξενοδοχεια.gr
Ο ατμοσφαιρικός αέρας.
Το ορεινό
